Listeria

Mae listeria monocytogenes (listeria) yn facteria sy'n achosi salwch o'r enw listeriosis. Mae achosion o salwch a gludir gan fwyd o listeria yn brin ond gall gynnwys symptomau difrifol mewn grwpiau penodol o bobl. Mae'r rhain yn cynnwys:

• pobl sy'n feichiog
• babanod newydd-anedig
• pobl dros 65 oed
• pobl sydd â chyflyrau sy’n gallu gwanhau eu systemau imiwnedd fel cancr neu glefyd yr arennau
• pobl sy'n cael triniaethau a all gwanhau eu systemau imiwnedd fel chemotherapi neu dabledi steroidau

Pa fathau o fwyd sy'n cynnwys listeria?

Mae listeria yn gyffredin yn yr amgylchedd a gall halogi ystod eang o fwydydd. Mae'n peri'r pryder mwyaf mewn bwydydd oer sy'n barod i'w bwyta nad oes angen eu coginio neu eu hailgynhesu ymhellach, megis

• cigoedd wedi'u coginio a'u sleisio
• cigoedd wedi'u halltu
• pysgod mwg
• pysgod cregyn wedi'u coginio
• caws glas a chaws meddal wedi'i aeddfedu â llwydni, fel camembert a brie
• pâté
• brechdanau a saladau wedi'u paratoi ymlaen llaw
• rhai ffrwythau wedi'u torri, gan gynnwys melon
• llaeth heb ei basteureiddio
• cynhyrchion llaeth wedi'u gwneud o laeth heb ei basteureiddio

Beth allwch chi ei wneud i osgoi listeria?

Er mwyn lleihau peryglon listeriosis wrth baratoi bwyd yn y cartref, mae'n bwysig:

• golchi eich dwylo yn rheolaidd â sebon a dŵr
• golchi ffrwythau a llysiau cyn eu bwyta
• storio bwydydd parod i’w bwyta gan ddilyn cyfarwyddiadau’r gwneuthurwr a sicrhau bod bwydydd parod i’w bwyta sydd wedi’u hoeri yn oer – gwnewch yn siŵr bod eich oergell yn gweithio'n iawn a’i bod wedi’i gosod ar dymheredd o 5°C neu is
• cadw bwyd amrwd a bwyd parod i'w fwyta ar wahân i atal croeshalogi
• defnyddio bwyd erbyn y dyddiad 'defnyddio erbyn' bob amser
• paid â bwyta, coginio na rhewi eich bwyd ar ôl y dyddiad defnyddio erbyn. Gallai'r bwyd fod yn anniogel i'w fwyta neu'i yfed, hyd yn oed os yw wedi'i storio'n gywir ac yn edrych ac yn arogli'n iawn.
• dilyn y cyfarwyddiadau storio ar y label a defnyddio bwyd sydd wedi'i agor o fewn deuddydd, oni bai bod y cyfarwyddiadau ar y pecyn yn dweud fel arall
• mae'n rhaid bwyta bwyd parod i'w fwyta o fewn pedair awr ar ôl ei dynnu o'r oergell
• coginio neu ailgynhesu bwyd nes ei fod yn stemio’n boeth drwyddo draw

Cyngor ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol

Rydym wedi datblygu canllawiau ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol er mwyn helpu i ddiogelu pobl o fewn eu gofal rhag cael listeriosis.