Listeria
Gwybodaeth am y mesurau y gallwch eu cymryd i leihau'r perygl eich bod yn cael eich heintio â listeria.
Mae listeria monocytogenes (listeria) yn facteria sy'n achosi salwch o'r enw listeriosis. Mae achosion o salwch a gludir gan fwyd o listeria yn brin ond gall gynnwys symptomau difrifol mewn grwpiau penodol o bobl. Mae'r rhain yn cynnwys:
- pobl sy'n feichiog
- babanod newydd-anedig
- pobl dros 65 oed
- pobl sydd â chyflyrau sy’n gallu gwanhau eu systemau imiwnedd fel cancr neu glefyd yr arennau
- pobl sy'n cael triniaethau a all gwanhau eu systemau imiwnedd fel chemotherapi neu dabledi steroidau
Pa fathau o fwyd sy'n cynnwys listeria?
Mae listeria yn gyffredin yn yr amgylchedd a gall halogi ystod eang o fwydydd. Mae'n peri'r pryder mwyaf mewn bwydydd oer sy'n barod i'w bwyta nad oes angen eu coginio neu eu hailgynhesu ymhellach, megis
- cigoedd wedi'u coginio a'u sleisio
- cigoedd wedi'u halltu
- pysgod mwg
- pysgod cregyn wedi'u coginio
- caws glas a chaws meddal wedi'i aeddfedu â llwydni, fel camembert a brie
- pâté
- brechdanau a saladau wedi'u paratoi ymlaen llaw
- rhai ffrwythau wedi'u torri, gan gynnwys melon
- llaeth heb ei basteureiddio
- cynhyrchion llaeth wedi'u gwneud o laeth heb ei basteureiddio
O ganlyniad i frigiad o achosion sy'n gysylltiedig â physgod mwg, dylai pobl sy’n wynebu risg uwch o niwed difrifol gan haint Listeria dim ond bwyta cynhyrchion pysgod mwg sydd wedi'u coginio'n drylwyr.
Wrth goginio cynhyrchion pysgod mwg yn y cartref, gwnewch yn siŵr eu bod yn stemio'n boeth stemio'n boeth drwyddynt draw.
Beth allwch chi ei wneud i osgoi listeria?
Er mwyn lleihau peryglon listeriosis wrth baratoi bwyd yn y cartref, mae'n bwysig:
- golchi eich dwylo yn rheolaidd â sebon a dŵr
- golchi ffrwythau a llysiau cyn eu bwyta
- storio bwydydd parod i’w bwyta gan ddilyn cyfarwyddiadau’r gwneuthurwr a sicrhau bod bwydydd parod i’w bwyta sydd wedi’u hoeri yn oer – gwnewch yn siŵr bod eich oergell yn gweithio'n iawn a’i bod wedi’i gosod ar dymheredd o 5°C neu is
- cadw bwyd amrwd a bwyd parod i'w fwyta ar wahân i atal croeshalogi
- defnyddio bwyd erbyn y dyddiad 'defnyddio erbyn' bob amser
- paid â bwyta, coginio na rhewi eich bwyd ar ôl y dyddiad defnyddio erbyn. Gallai'r bwyd fod yn anniogel i'w fwyta neu'i yfed, hyd yn oed os yw wedi'i storio'n gywir ac yn edrych ac yn arogli'n iawn.
- dilyn y cyfarwyddiadau storio ar y label a defnyddio bwyd sydd wedi'i agor o fewn deuddydd, oni bai bod y cyfarwyddiadau ar y pecyn yn dweud fel arall
- mae'n rhaid bwyta bwyd parod i'w fwyta o fewn pedair awr ar ôl ei dynnu o'r oergell
- coginio neu ailgynhesu bwyd nes ei fod yn stemio’n boeth drwyddo draw
Cyngor ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol
Rydym wedi datblygu canllawiau ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol er mwyn helpu i ddiogelu pobl o fewn eu gofal rhag cael listeriosis.
Wales
Bacteria a gludir gan fwyd
Mae bacteria a gludir gan fwyd yn byw ym mherfeddion llawer o anifeiliaid fferm. Wrth fagu, lladd a phrosesu'r anifeiliaid hyn, gall y bacteria drosglwyddo i:
- gig
- wyau
- dofednod
- llaeth
Gall bwydydd eraill fel llysiau gwyrdd, ffrwythau a physgod cregyn gael eu halogi drwy ddod i gysylltiad ag ysgarthion anifeiliaid a phobl. Er enghraifft, o'r tail a ddefnyddir i wella ffrwythlondeb pridd neu garthffosiaeth mewn dŵr.
Gall bacteria ledaenu drwy groeshalogi. Er enghraifft, os caiff bwyd amrwd a bwyd wedi'i goginio eu storio gyda'i gilydd, gall bacteria ledaenu o'r bwyd amrwd i'r bwyd wedi'i goginio.
Gall rhai bacteria a gludir gan fwyd hefyd ledaenu o anifeiliaid anwes i bobl ac o berson i berson drwy hylendid gwael. Mae hyn yn cynnwys pethau fel peidio â golchi'ch dwylo'n iawn ar ôl mynd i'r toiled neu ar ôl cyffwrdd ag anifeiliaid anwes.
Hanes diwygio
Published: 12 Ionawr 2018
Diweddarwyd ddiwethaf: 4 Mai 2023