Neidio i’r prif gynnwys
English Cymraeg

Os oes gennych unrhyw bryderon neu wybodaeth yn ymwneud â thwyll neu droseddoldeb mewn cadwyni cyflenwi bwyd, neu os ydych yn dymuno chwythu’r chwiban ynghylch busnes bwyd yr ydych yn gweithio iddo, ffoniwch linell gymorth Trechu Trosedd Bwyd yn Gyfrinachol ar 0207 276 8787 (9am i 4pm, dydd Llun i ddydd Gwener) neu rhowch wybod drwy ein gwasanaeth ar-lein.

Listeria

Gwybodaeth am y mesurau y gallwch eu cymryd i leihau'r perygl eich bod yn cael eich heintio â listeria.

Diweddarwyd ddiwethaf: 1 Mehefin 2022
Gweld yr holl ddiweddariadau
Diweddarwyd ddiwethaf: 1 Mehefin 2022
Gweld yr holl ddiweddariadau

Mae listeria monocytogenes (listeria) yn facteria sy'n achosi salwch o'r enw listeriosis. Mae achosion o salwch a gludir gan fwyd o listeria yn brin ond gall gynnwys symptomau difrifol mewn grwpiau penodol o bobl. Mae'r rhain yn cynnwys:

  • pobl sy'n feichiog
  • babanod newydd-anedig
  • pobl dros 65 oed
  • pobl sydd â chyflyrau sy’n gallu gwanhau eu systemau imiwnedd fel cancr neu glefyd yr arennau
  • pobl sy'n cael triniaethau a all gwanhau eu systemau imiwnedd fel chemotherapi neu dabledi steroidau

Pa fathau o fwyd sy'n cynnwys listeria?

Mae listeria yn gyffredin yn yr amgylchedd a gall halogi ystod eang o fwydydd. Mae'n peri'r pryder mwyaf mewn bwydydd oer sy'n barod i'w bwyta nad oes angen eu coginio neu eu hailgynhesu ymhellach, megis

  • cigoedd wedi'u coginio a'u sleisio
  • cigoedd wedi'u halltu
  • pysgod mwg
  • pysgod cregyn wedi'u coginio
  • caws glas a chaws meddal wedi'i aeddfedu â llwydni, fel camembert a brie
  • pâté
  • brechdanau a saladau wedi'u paratoi ymlaen llaw
  • rhai ffrwythau wedi'u torri, gan gynnwys melon
  • llaeth heb ei basteureiddio
  • cynhyrchion llaeth wedi'u gwneud o laeth heb ei basteureiddio
Pwysig

O ganlyniad i frigiad o achosion sy'n gysylltiedig â physgod mwg, dylai pobl sy’n wynebu risg uwch o niwed difrifol gan haint Listeria dim ond bwyta cynhyrchion pysgod mwg sydd wedi'u coginio'n drylwyr.

Wrth goginio cynhyrchion pysgod mwg yn y cartref, gwnewch yn siŵr eu bod yn stemio'n boeth stemio'n boeth drwyddynt draw.

Beth allwch chi ei wneud i osgoi listeria?

Er mwyn lleihau peryglon listeriosis wrth baratoi bwyd yn y cartref, mae'n bwysig:

  • golchi eich dwylo yn rheolaidd â sebon a dŵr
  • golchi ffrwythau a llysiau cyn eu bwyta
  • storio bwydydd parod i’w bwyta gan ddilyn cyfarwyddiadau’r gwneuthurwr a sicrhau bod bwydydd parod i’w bwyta sydd wedi’u hoeri yn oer – gwnewch yn siŵr bod eich oergell yn gweithio'n iawn a’i bod wedi’i gosod ar dymheredd o 5°C neu is
  • cadw bwyd amrwd a bwyd parod i'w fwyta ar wahân i atal croeshalogi
  • defnyddio bwyd erbyn y dyddiad 'defnyddio erbyn' bob amser
  • paid â bwyta, coginio na rhewi eich bwyd ar ôl y dyddiad defnyddio erbyn. Gallai'r bwyd fod yn anniogel i'w fwyta neu'i yfed, hyd yn oed os yw wedi'i storio'n gywir ac yn edrych ac yn arogli'n iawn.
  • dilyn y cyfarwyddiadau storio ar y label a defnyddio bwyd sydd wedi'i agor o fewn deuddydd, oni bai bod y cyfarwyddiadau ar y pecyn yn dweud fel arall
  • mae'n rhaid bwyta bwyd parod i'w fwyta o fewn pedair awr ar ôl ei dynnu o'r oergell
  • coginio neu ailgynhesu bwyd nes ei fod yn stemio’n boeth drwyddo draw

Cyngor ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol

Rydym wedi datblygu canllawiau ar gyfer sefydliadau gofal iechyd a gofal cymdeithasol er mwyn helpu i ddiogelu pobl o fewn eu gofal rhag cael listeriosis.

Wales

ASB yn Esbonio

Bacteria a gludir gan fwyd

Mae bacteria a gludir gan fwyd yn byw ym mherfeddion llawer o anifeiliaid fferm. Wrth fagu, lladd a phrosesu'r anifeiliaid hyn, gall y bacteria drosglwyddo i:

  • gig
  • wyau
  • dofednod
  • llaeth

Gall bwydydd eraill fel llysiau gwyrdd, ffrwythau a physgod cregyn gael eu halogi drwy ddod i gysylltiad ag ysgarthion anifeiliaid a phobl. Er enghraifft, o'r tail a ddefnyddir i wella ffrwythlondeb pridd neu garthffosiaeth mewn dŵr.

Gall bacteria ledaenu drwy groeshalogi. Er enghraifft, os caiff bwyd amrwd a bwyd wedi'i goginio eu storio gyda'i gilydd, gall bacteria ledaenu o'r bwyd amrwd i'r bwyd wedi'i goginio.

Gall rhai bacteria a gludir gan fwyd hefyd ledaenu o anifeiliaid anwes i bobl ac o berson i berson drwy hylendid gwael. Mae hyn yn cynnwys pethau fel peidio â golchi'ch dwylo'n iawn ar ôl mynd i'r toiled neu ar ôl cyffwrdd ag anifeiliaid anwes.